Nieuw blog

Dit blog is niet meer actief.
Omdat ik graag wil verder vertellen ben ik een nieuw blog gestart.
Leest u mee? http://verdervertellen.blogspot.com

De balans

Het is vrijdag aan het eind van de dag, buiten is het donker geworden en het geknal van het vuurwerk in de verte verraadt de naderende jaarwisseling. Ik pak een glas rode wijn, nestel me achter de computer en waag me aan mijn laatste bericht. Met het verstrijken van 2011 eindigt ook mijn sabbatical: tijd om, met enige weemoed, de balans op te maken.

Ik heb niet alleen afstand van mijn werk genomen, maar ook van het werken in het algemeen. Pas tijdens mijn sabbatical heb ik gemerkt hoe veel ruimte het werken in mijn leven innam. Vooral de vrijheid die ik heb ervaren om 'niet te hoeven' is mij het meeste bijgebleven. Ik heb me nooit gerealiseerd dat het werken (in loondienst) zoveel verplichte nummers met zich meebrengt: het voldoen aan de verwachtingen van bazen, klanten en collega's, het volgen van geschreven en ongeschreven regels, het bijwonen van vergaderingen en overleggen, enzovoorts. Let maar eens op: vraag aan een willekeurig vriend of vriendin hoe het gaat op het werk en je krijgt vaak 'gedoe' te horen. Des te opvallender was het gebrek daarvan in de gesprekken die ik met ZZP-ers voerde. De ontspannenheid, het zelfbewustzijn, de helderheid in hun keuzes zijn me bijgebleven. Waarbij ik niet een kritiekloze lofzang op het zelfstandig ondernemerschap wil houden, want de zorgen van de ZZP-er heb ik ook gezien. Het heeft echter wel mijn keuze voor het zelfstandig verder gaan sterk beïnvloed.

Ik heb genoten van de rust. De stilte van mijn mobieltje, de aangename hoeveelheid e-mails en de beperkte afspraken in mijn agenda. Agenda? Ik heb zelfs zonder papieren agenda geleefd en kon volstaan met het noteren van afspraken in mijn ritueel op 1 september begonnen sabbaticalschrift. Natuurlijk, ik zal niet ontkennen dat er ook dagen waren dat ik uit het raam staarde en me een beetje nutteloos voelde, maar de geraniums zijn bepaald niet op me af gekomen. Gelukkig drijft mijn drang naar gezelligheid me om 10.00 uur uit huis voor een afspraak in het café. Wat ik eerder schreef over de tijd die ik had om dingen met meer aandacht te doen, is gebleven. Gek genoeg las ik hierover pas deze maand in het boek De kunst van het nietsdoen, die ik, vooral vanwege de titel, van mijn oud-collega Hugo heb gekregen. Het boek bleek over het Tao-isme te gaan: stevige kost en niet echt 'mijn ding', maar wat er wordt gezegd over aandacht is wel erg mooi. De schrijver plaats het fenomeen aandacht in een toestand van volstrekte leegheid van gedachten. Gingen mijn gedachten dan vaak over werk? Het zou kunnen.

Ook voel ik me fysiek fitter dan ooit. En de stopwatch bewijst dat. Sinds augustus 2005 hou ik bij wanneer, hoe ver en in welke tijd ik hardloop. Zo loop ik al jaren een standaard afstand en vormt het schrift de weerslag van mijn conditie. De laatste tijd kampte ik met een hardnekkige blessure aan mijn achillespees, maar plots was deze verdwenen en kon ik mijn persoonlijk record scherper stellen. Iets wat ik, in het besef van het klimmen der jaren, niet meer voor mogelijk had gehouden. Ik hou niet van het lopen in het donker, waardoor ik in de winter bijna nooit buiten sport. Deze winter geniet ik van de vrijheid om doordeweeks overdag mijn hardloopschoenen aan te trekken en nog net voor de door buienradar aangekondigde bui mijn geliefde afstand hollend af te leggen.

Het besluit om als zelfstandige verder te gaan en 1training.nl in de markt te zetten is helder en biedt veel perspectief. Toch word ik weleens 's ochtends wakker en met de vraag ik nu in hemelsnaam aan het doen ben. Maar het handelen naar de gevolgen van mijn beslissing dringt dat gevoel al ras naar de achtergrond. Zo heb ik deze week iemand gesproken die mijn website gaat ontwikkelen. Heerlijk om helemaal zelf te kunnen bepalen hoe ik het wil hebben. Ook heb ik aan mijn 'financiele mannetje' gevraagd of hij mijn administratie wil doen. Hij geeft mij het gevoel dit zonder al te hoge kosten goed te willen doen. Het administratiekantoor waartoe hij behoort is gevestigd in een onooglijk pand in Overvecht. Ik heb zelden zo'n saaie man ontmoet, maar als ik aan zijn simpele bureau zit en drink van zijn ouderwetse zwarte filterkoffie, denk ik aan het juiste adres te zijn. Omdat het zo schril afsteekt tegenover de in opspraak geraakte wereld van het snelle geld. Hij komt altijd met een nerderig financieel weetje uit de wereld van belastingen, uitkeringen en overheidsregelingen, waarvan hij zegt dat niemand dat weet. Bijvoorbeeld: 'Weet je dat de overheid heeft besloten om de AOW pas te starten in de eerstvolgende de maand waarin je 65 bent geworden? Dan heb je toch mooi een maand te overbruggen als je op de eerste van de maand geboren bent. Terwijl de overheid dit zomaar door de 2de kamer jast om zo een grote besparing door te voeren.' Gek genoeg werkt het ook omgekeerd. Aan twee verschillende financieel adviseurs, die mij door vrienden zijn aangeraden, heb ik gevraagd wat het kost om een onafhankelijk financieel advies te krijgen. De dame die kantoor houdt op de Maliebaan wint het daarin ruimschoots van de man op de Amsterdamsestraatweg. Tja, je woont in Oost of niet. Zeker is dat de uitstraling van kantoor en man mij iets teveel deed denken aan dubieuze assurantiekantoren en ondoorzichtige woekerpolissen.

Ik ben inmiddels aan mijn tweede glas wijn begonnen, tijd om af te sluiten. Het schrijven van dit weblog was één van de leukste dingen die ik heb gedaan tijdens mijn sabbatical. De vele 'hartverwarmende' reacties erop hebben me gestimuleerd om te blijven schrijven. Het zelfs zo leuk om te doen dat ik heb besloten om te blijven bloggen. Deze weblog zal ik sluiten, want mijn 'sabbatical met open einde' zit er immers op. Mijn nieuwe blog zal ik volgend jaar starten. De titel weet ik nog niet. Jammer dat VerhaalHalen.blogspot.com al bestaat.........
Iemand een suggestie?

De finale

De vier maanden van mijn sabbatical zitten er bijna op. Dit blog heeft als titel 'een sabbatical met open einde' en mijn doel was om 2012 in te gaan met een nieuwe start van wat dan ook. Welnu: ik ben er uit! Het is duidelijk hoe mijn werkzame toekomst er uit komt te zien. Volgende week beschouw ik als de finale waarin alles duidelijk wordt. Kan ik opgeruimd de Kerst in. 

Zoals ik op dit blog heb gemeld, ben ik naar de Kamer van Koophandel gegaan en heb ik me ingeschreven als ZZP-er. Een algemeen bekende afkorting, die echter in deze tijd van het Kerstpakket door Sylvia Witteman in haar column gekscherend veranderd is in Zieligen Zonder Pakket. Op een woensdagochtend toog ik naar de KvK, waar ik direct terecht kon bij een alleraardigste Surinaamse dame, die mij vriendelijk door alle procedures heen loodste. Hoogstwaarschijnlijk heeft ze op een training klantvriendelijkheid geleerd om in de belevingswereld van de ZZP-er te stappen door te vragen wat ik precies voor 'zaak' ging starten. Ze begreep er duidelijk niets van, maar dat kon de pret niet drukken: ze overlaadde me met goed bedoelde adviezen, simplistische checklists en tijdschriften boordevol met kortingsbonnen om visitekaartjes te maken, een website te beginnen en Google-adwords campagne te starten. Maar aan het einde van de sessie was ik wel in het bezit van een KvK-nummer, een BTW-nummer en twee handelsnamen: Van Dijk Training en 1Training.nl. De eerste is niet zo boeiend. Ik heb me suf gepiekerd over een flitsende naam om te eindigen met deze praktische en bondig naam. De tweede handelsnaam is interessanter, want dat is wat ik ga doen. Ik ga één training in de markt zetten. Ik ga het uitleggen op het gevaar af dat lezers die minder bekend zijn met de trainingswereld afhaken en met de uidaging om mijn concept te beschrijven in Jip-en-Janneke taal.
Alle trainingen die in Nederland worden aangeboden hebben een titel die aangeeft wat het onderwerp van de training is. Veel voorkomende titels zijn bijvoorbeeld Persoonlijke Effectiviteit, Time Management of Gespreksvaardigheden. Toch komt de leerwens van de deelnemer aan deze training  niet exact overeen met de standaard inhoud van de training. Er zit altijd een vertaling van leerwens naar training. De overvolle markt van trainingen en de overkill aan marketing om die trainingen aan de man te brengen is aanbod- en niet vraaggericht. Simpel gezegd: mensen willen Time Management leren omdat die training nu eenmaal wordt aangeboden. Met 1Training.nl draai ik de boel om: niet het inhoudelijke aanbod in de training, maar de leervragen van de deelnemers zijn het uitgangspunt. Daarmee volstaat één training die geen titel heeft en waarvan de inhoud niet bij voorbaat vaststaat, maar wordt bepaald door de leervragen die de deelnemers hebben. 1Training.nl is geschikt voor deelnemers met 1 leervraag, duurt 1 dag, wordt 1 keer per maand op de 1ste maandag van de maand georganiseerd en kost 1 duizend euro. 1-voudiger kan het niet!

Dit concept heb ik gedurende mijn sabbatical met veel mensen besproken en heeft daardoor aan kracht gewonnen. Steeds heb ik gedacht dat ik iemand zou ontmoeten die mij uit mijn droom zou halen door het idee krachtig en overtuigend neer te sabelen. Dat is niet gebeurd. Sterker: velen kwamen met het advies: doen! En zo ver ben ik: ik ga het doen! De finale bestaat uit het maken van nadere afspraken met mijn oude werkgever. Hij ziet er naar uit dat ik als ZZP-er Horizon en Freia ga ondersteunen in de sales. Iets wat ik erg graag wil doen: zo blijf ik betrokken bij het bedrijf waar ik me nog steeds mee verbonden voel en kan ik tegelijkertijd groeien in rol als zelfstandige. Die vast van plan is om van 1Training.nl een succes te maken.

Lezen en schrijven

Eindelijk tijd om te lezen. Dat was één van de dingen waarop ik hoopte bij de start van mijn sabbatical. Pas in Gambia en daarna is die wens uitgekomen en nu verslind ik boeken. Naar Gambia heb ik bij wijze van experiment een e-reader meegenomen. Via een illegale download bezat ik zomaar duizenden boeken in een apparaatje Ik heb er gemengde gevoelens over. Natuurlijk, ik had opeens ruimte in mijn koffer en het lag lekker licht in de hand. Maar moest de batterij als ik op het strand lig er opeens zonder aankondiging mee ophouden? Bovendien had ik geen gevoel bij wat ik nu precies gelezen had. Het fysieke bewijs in de vorm van een hoeveelheid bij elkaar gebonden papier ontbreekt immers. Ik moest diep graven om de boeken op te sommen die ik heb gelezen. Dat bleken er meer dan gedacht: Bezonken rood (Jeroen Brouwers), Over vaders en zonen (Hugo Borst, Contrapunt (Anna Enquist) en Odessa Star (Herman Koch). Overigens heb ik even zoveel boeken zonder pardon na een paar bladzijden digitaal ter zijde gelegd. Dat is dan weer een voordeel.

Ik heb mijn hele leven gelezen. Vroeger werd ons gezin wel getypeerd als de familie leesgraag. Niet zelden maakte mijn vader op een zaterdagavond de open haard aan, schoven we de bank ervoor en pakte iedereen een boek. Er is ook een periode geweest waarin ik niet toekwam aan het lezen. Terwijl ik het wel erg graag wilde, maar ja druk, druk, druk. Totdat ik van Stephen Covey leerde wat verbluffend eenvoudig het eminente verschil is tussen urgente zaken en belangrijke zaken. We besteden veel aandacht aan urgente zaken ook al zijn ze onbelangrijk, omdat urgentie ons in actie brengt. Waardoor we aan belangrijke zaken die niet urgent zijn nooit toekomen. Ik realiseerde mij dat lezen daar voor mij onder valt: ik vind het belangrijk, maar het is niet urgent. In de zomer van 2005 heb ik mijzelf voorgehouden dat ik ook een kwartiertje mag lezen. Daardoor pakte ik sneller eventjes een boek, las ik misschien maar 10 bladzijden per dag, maar heb ik sindsdien wel 84 boeken gelezen (ik hou dat bij in een schrift).

Sinds ik dit blog schrijf, lees ik anders. Gelijk het zelf spelen van toneel mijn kijkgedrag in de schouwburg veranderde.  Eén van de dingen die me nu veel meer bezighoudt, is het verschil tussen fictie en werkelijkheid. Ik ga er van uit dat wat mensen Twitteren en op Facebook schrijven echt is. En geloof me, dit blog is ook waar. Toch? Of romanticeert Karin, een vriendin van mij, in haar blog de verhalen over Ghana een beetje? Als ik de columns lees van Ronald Giphart en Sylvia Witteman ben ik bijna jaloers op alle interessante dingen die ze mee maken. Maar ja, voor het zelfde geld is het nogal aangedikt en meer fictie dan werkelijkheid. Nog moeilijker wordt het bij een autobiografische roman. Dan dringt zich indringend de vraag op wat echt en niet echt is. Heeft A.F.TH. werkelijk de dood van zijn zoon Tonio zo beleeft als hij schrijft? Connie Palmen legt in haar Logboek van een onbarmhartig jaar nauwkeurig uit waarom ze  na de dood van haar man Hans van Mierlo onmogelijk fictie kon schrijven. Terwijl ze dat bij de dood van eerste man Ischa Meijer met verve wel kon. Maar is daarmee alles wat ze schrijft in heer logboek waar? Natuurlijk: de feitelijke gebeurtenissen zullen ongetwijfeld waar zijn, maar is de beschrijving van haar (extreme) gemoedstoestand echt of literair aangezet?

Bij het schrijven van dit blog heb ik gemerkt dat ik mezelf constant censureer. Ter bescherming van mezelf (wat mag iedereen weten van mezelf en wat niet?) en van anderen (wat vertel ik aan iedereen over anderen?). Ik bespeur dat dilemma ook bij Twitteraars en blogschrijvers. Is het daarom dat mijn oud-collega Jeroen op Twitter zijn zoon consequent R. noemt en Karin in haar blog het heeft over haar man K.? De oplettende lezer ziet dat ik er voor kies de voornamen wel voluit te noemen. Want als mensen je kennen weten ze heus wel wie zoon R. en man K. is. En wie me niet goed kent zeggen die volledige namen daardoor toch niets. Ik vind het wel mooi wat Connie Palmen schrijft in haar Logboek van een onbarmhartig jaar:

"De schrijver is per definitie indiscreet. Hij is de verrader, de onthuller, de ontdekker. Hij is de vijand van het stilzwijgende verbond, van het duistere familiegeheim, van de mysterieuze samenwering, van de groep, de club, het genootschap. Schaamtevol, omzichtig, discreet, introvert en innemend in de omgang, zodra de schrijver de pen oppakt, is hij een judas."

Maar wees gerust, voorlopig hou ik me in deze blog nog wel in.

Samen of alleen

Nog niet zo lang geleden reed ik naar Bunnik om mijn oud-collega Peter op te zoeken. De route van mijn huis naar dit slaapdorpje van Utrecht is mij wel bekend: jarenlang legde ik dezelfde weg af naar Horizon, mijn oude werkgever. De korte reis stemde mij gelukkig en ik realiseerde me dat dit alles te maken heeft met mijn Bunnikse werkperiode. Alsof het fysiek afleggen van de zo vaak afgelegde zelfde weg de dan gevoelde gevoelens doen terugkeren. Aangenaam verrast wentelde ik mij behaaglijk in die gevoelens en had een plezierige en leerzame avond bij Peter. Het gekke is dat mij afgelopen maandag het tegenovergestelde overkwam toen ik naar Leusden reed voor een gesprek met Marlies, mijn ex-leidinggevende. Kennelijk heeft mijn Leusdense periode mij minder geluk gebracht en dat realiseer ik mij nu pas.

Mooi dat ik dat nu allemaal een plek kan geven.

Wat schrijf ik nu? Heb ik echt net 'iets een plek geven' opgeschreven? Jasses, wat een afschuwelijke trainerstaal. Wel een mooi zin om in te brengen tijdens de creatie van ons nieuwe toneelstuk over een training teambuilding. Sinds een paar weken zijn we begonnen: de bedoeling is om op basis van vooral onze eigen ervaringen al improviserend tot een theatervoorstelling te komen rond dit thema. Ik kan mijn hart dus ophalen samen met Martin (oud-collega en goede vriend), die, veel beter dan ik, de relativiteit van het trainersvak op het cynische af kan schetsen. Wat te denken van zinnen als: 'Ook jij mag er zijn' of 'Door de pijn te delen, vermindert het al'. De schrijver, die de input uit de spelersgroep gaat verwerken tot een speelbaar stuk, schrijft driftig mee en geeft samen met de regisseur snel aan of iets bruikbaar is of niet. Ik heb daar nu al bewondering voor. Het lijkt mij een bijna onmogelijke opgave om onze brokken associaties op een dramaturgisch verantwoorde manier vorm te geven in een voorstelling die het zien waard is. Ieder zijn vak.

Deze week kregen we van de regisseur de opdracht om zoveel mogelijk informatie over teambuilding te verzamelen. Het viel tijdens de presentatie op dat één van de kenmerken van teambuilding de eeuwige, denkbeeldige strijd tussen individu en groep is. In de (sociale) psychologie is het een terugkerend thema, vaak gesymboliseerd als een as met twee uitersten. De mens heeft van nature de neiging om zich uniek te voelen. Iedereen ontwikkelt een eigen identiteit, heeft het besef anders te zijn dan anderen, wil graag zijn leven in eigen hand hebben en heeft eigen oordelen en meningen. Tegelijkertijd leven we maar al te graag met anderen samen. We zoeken contact, gaan relaties aan, participeren in groepen en hebben veel plezier in wat anderen doen en zeggen. Het dilemma ligt in het feit dat ons streven naar deze twee uitersten ons soms tot een bijna onmogelijke keuze dwingt. Zoals Chris de Burgh ooit eens treffend beschreef in een (liefdes)liedje: 'We can not live together and we can not live apart'. Vandaag is het zondagmiddag, de wind waait de laatste bladeren uit de kale bomen en de herfstregens vullen de laagstaande rivieren. Typisch een moment van reflectie. Is dit niet waar het op dit moment van mijn sabbatical om gaat? Deze week heb ik, mede door mijn bezoek aan Leusden, het gevoel dat een terugkeer naar Freia (de holding waartoe Horizon behoort) niet waarschijnlijk is. De ontwikkelingen die er sinds mijn vertrek hebben plaatsgevonden stemmen mij treurig: vrijwel de gehele directie is ontslagen en de hoopvolle en in mijn ogen enige juiste veranderingen binnen Freia worden 'opnieuw bekeken'. De onwaarschijnlijkheid van een terugkeer naar 'de groep' werpt mij op mijzelf terug. En dat is goed, want het wordt tijd om, voor de verandering, eens bij mijzelf te beginnen. Bovendien laat de laatste (persoonlijkheids)test die ik heb afgelegd op mijn werk er geen misverstand over bestaan: ontwikkel 'zelfbewust gedrag' (lees: kies voor het individu) en stop minder energie in 'toegewijd gedrag' (lees: kies nu eens niet voor de groep). Volgende week ga ik mij als zelfstandige inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Nu nog het bijbehorende zelfbewuste gedrag. 

Terug in Nederland

Na een maand Gambia ben ik weer terug in Nederland. Omdat ik mijn lease auto heb ingeleverd arriveerde ik in een tijdelijk autoloze situatie, waardoor ik een paar dagen met het openbaar vervoer heb gereisd. Nooit geweten dat je zo gemakkelijk je niet-op-je-eigen-naam-staande OV-chipkaart kan opwaarderen en dat je via internet volledig je reis van deur tot bestemming kan laten uitzoeken. Wel teleurstellend dat het een uur kost om van Utrecht naar het Van der Valk Hotel in Houten te komen, dat, gelegen naast de snelweg, duidelijk op klanten met een ander vervoermiddel is gericht. Door trein en bus viel het verschil met Gambia meer dan anders op. In stilte ieder voor zich. Beter samenvatten kan ik het niet. Toen ik van Schiphol in de trein stapte, leek het net of er iets ergs gebeurt was. Mensen met bleke gezichten, waar de vermoeid vanaf te lezen is, deden verwoede pogingen om elkaar niet aan te kijken en geen contact te zoeken. Ik moest de neiging onderdrukken om mijn capuchon op te zetten en dat was niet vanwege de kou. Het contrast met de georganiseerde chaos in Gambia, met zijn constante geluid van vrolijk pratende mensen, Afrikaanse muziek en toeterende auto's kon niet groter. Wanneer in Gambia in een busje iets gebeurt, bemoeit binnen mum van tijd iedereen zich er mee. In Nederland beschouwt niemand dat als hun zaak. Omdat Nederland zo goed georganiseerd is loopt alles letterlijk op rolletjes en dus geluidloos. Thuis zet ik de TV aan in de veronderstelling dat ik veel van het nieuws heb gemist. Dat valt reuze mee, omdat de echt belangrijke zaken wel doorkomen in Gambia. Nederland maakt zich eindeloos druk over kleine zaken: de verblijfsvergunning van Mauro, het oppakken van een doortastende leraar, het weigeren van weigerambtenaren en de nieuwe baan van Van Gaal. Welkom terug in Nederland, waar de pepernoten mij om de oren vliegen en er in het Gooi cursussen tegen de feestdagenstress worden georganiseerd.

Beslissingen nemen
De laatste fase in mijn sabbatical begint. Het wordt tijd om beslissingen te nemen. En laat dat nu net niet mijn sterkste punt zijn. Het is natuurlijk heerlijk om met veel mensen te kletsen, ideeën uit te wisselen en inspiratie op te doen. Fijn om allerlei adviezen te krijgen en meningen te horen in het volle besef dat ik me nu eenmaal graag laat leiden door wat anderen er van vinden. De periode van wikken en wegen breekt aan. Als Denker-Voeler maakt mijn interne dialoog overuren en moet ik hard zoeken naar de Doener in mij. Ik wil niet opgaan in het mistige Nederland. Om tot een goede beslissing te komen ga ik eerst praten met Freia/Horizon. Immers de optie om terug te keren naar Freia heeft nog nauwelijks contouren.

Een toubab in Afrika

De afgelopen dagen word ik elke ochtend wakker met typisch Afrikaanse geluiden. Het gekraai van een haan, het ‘roekoe-roekoe’ van een duif, in de verte de oproep voor het ochtendgebed vanuit de moskee en dichtbij het aanvegen van de compound. Sinds ik woensdag mijn vlucht heb gemist  en ons huis nu is verhuurd, verblijf ik noodgedwongen in het gastenverblijf op de compound van Del. Hoewel lokaal in het dorp gesitueerd, is de compound  van binnen volledig naar Westerse standaarden gebouwd en ingericht.  Het geeft mij onverwacht de mogelijkheid om dichter bij het dagelijkse leven van Gambia te komen. Del is weliswaar een toubab (in Wollof het woord voor blanke), hij is in een bepaalde mate opgenomen in de gemeenschap hier. Het wordt tijd dat ik deze bijzondere man beschrijf. Hij is 58 jaar, een Cockney uit Oost-London. Hij ziet er uit als een piraat: kale kop, oorring en tattoos en in feite is hij dat ook. Opgegroeid als oudste van 6 broers in een gewelddadige omgeving bouwde hij al snel  een crimineel bestaan  op in de gangs van London. Hij heeft zich hier uit eigen macht uit weten te ontworstelen om als sociaal werker criminele jongeren op het rechte pad te krijgen. Na een conflict op zijn werk en met de daarbij behorende afkoopsom, heeft hij zijn toevlucht gezocht in Gambia en is hier permanent gaan wonen. Bijzonder is dat hij 2 Afrikaanse weesmeisjes heeft geadopteerd. Met zijn jongste dochter en het zoontje van zijn oudste, vormt hij een huishouden (groot) vader en moeder tegelijkertijd. Een tweede gelegenheid na het niet kunnen zien opgroeien van zijn Engelse dochters uit twee eerdere en rampzalig verlopen huwelijken. Del is dominant, hij is de baas, hij praat veel en weet wat goed is voor de ander. Hij is het type straatvechter: het liefst trekt hij ten strijde tegen alle onrecht in de wereld, vooral als die door overheidsinstanties worden gepleegd. De afgelopen avonden,  heb ik hem tijdens de vele glazen whisky, ook van een andere kant leren kennen: een zorgzame vader met een enorme betrokkenheid bij het wel en wee van een aantal zorgvuldig gekozen families en vrienden. Daar horen Kees en ik bij. Nu pas zie ik hoeveel energie hij stopt in ons huis en ons stukje land. Met een vaste groep mensen doet hij (ver)bouw projecten: een timmerman, elektricien, stucadoor, schilder en tegelzetter. Aan het eind van de dag lopen ze allemaal even bij hem binnen voor debriefing. Daarom kan hij een korte tijd ons huis laten opknappen.

Afgelopen woensdag had ik,  in het bijzijn van Del en Mariama, een gesprek met Fansu, onze ‘watchman’. Een formaliteit dacht ik: de verlenging van zijn contract met nog een jaar, een salarisverhoging en de mogelijkheid om vakantiedagen op te nemen. Mariama fungeerde als tolk, omdat zij net als Fansu van dezelfde stam is: Jolla. Bij het noemen van zijn salaris, zag ik zijn gezicht betrekken en kwam het hoge woord er uit: hij wilde een extreem hoog salaris. Een patstelling ontstond en hij dreigde zelfs met opstappen. Mariama durfde geen standpunt in te nemen, wat zowel jammer als begrijpelijk was. Op dat moment greep Del in. Hij kondigt bij mij aan dit op de Afrikaanse manier zou aanpakken. Wat volgde was een strenge lezing over families, eerlijkheid, rechtvaardigheid in niet mis te verstaande bewoordingen ondersteunt met een zorgvuldige gedoseerde boosheid, getuigen de knipoog mijn kant op. Met als gevolg dat Fansu inbond en alsnog akkoord ging met mijn voorstel.

Ik heb nog veel te leren in Gambia en ben vooral deze laatste dagen in reservetijd wijzer geworden over de gewoonte en gebruiken van dit land. Vandaag vieren hier de moslims Tobaski. Vanochtend zijn alle schapen geslacht, hebben de vrouwen zich in prachtige kleren gestoken en krijgt Del als oudere en als peetvader van vele kinderen voortdurend eten aangeboden. Aan de vooravond van Tobaski ontstond er vlak buiten onze compound een catfight tussen allerlei vrouwen over een jurk die niet naar de zin van een vrouw was gemaakt. Er vielen een aantal rake klappen. Del en ik keken elkaar aan, dronken onze whisky en voelden ons op dat moment niet alleen twee mannen die hier buiten stonden,  maar vooral twee toubabs. Weliswaar is de één een geaccepteerde inwoner  van dit fascinerende land en de ander een ‘senior tourist’, beiden zullen altijd toubabs blijven. Het wordt dat ik terug naar huis ga.